Өөртөө тусалдаг хүнд бурхан тусалдаг | |
Мянганы суутын нутгаарАргын тооллын 13 дугаар зууны эхэн, билгийн тооллын 3 дахь жаран отголох улаан барс жил буюу 1206 онд Чингис хаан Онон мөрний хөвөөнд 9 хөлт цагаан тугаа залж, Их хуралдайг хуралдуулж 30 гаруй овог, аймгийн хоёр зуугаад түмэн иргэдээ хураан нэгтгэж их Монгол Улсаа байгуулсны 800 жилийн ойг бид саяхан сүр дуулиантайхан тэмдэглэсэн билээ. Тэгвэл тэр үеэс даруй хоёр зуу гаруй жилийн тэртээ, тэр байтугай Амдогийн хаан буюу Төвдийн ноён Госыло /Гэсэр хаан/ академич Ц.Дамдинсүрэн гуайн үзсэнээр “Гэсэр хаан Шарай голын 3 хаантай байлдсаны дараа Сатамын хаантай байлдаж сөнөөсөн” үйл явдлаас даруй хэдэн арван жилийн өмнө Канкоогийн 5-р оны мичин жил болох 1008 онд Ямато улсын нэгэн эрхэмсэг язгууртан бүсгүй Мүрасаки Шикибү /973?-1019/ “Гэнжи моногатари” хэмээх дэлхийн анхны роман бичсэн нь түүхэнд тэмдэглэгдэж үлдсэн байна. Мүрасаки Шикибү хэмээх язгууртан гаралтай энэ бүсгүйн яг төрсөн он тодорхойгүй 970-973 оны хооронд төрсөн хэмээн үздэг ба бага балчир наснаасаа эхээсээ өнчирч хоцорсон, номонд их дуртай охин байсан гэдэг. Фүживара Нобүтака хэмээх язгууртан ноёнтой 999 онд 26, 27 насандаа гэрлэж ганц охин төрүүлсэн ба баяр жаргалтай хосын амьдрал гурван жил үргэлжлээд бэлэвсэрч хоцорчээ. Залуу бүсгүй уйтгар гунигаа утга зохиолын их амтаар сатааруулж байсан гэх ба түүний өдрийн тэмдэглэл үлдэж хоцорсон бөгөөд 1008 оны 11 дүгээр сарын 1-ний өдрийн тэмдэглэлд уг зохиолын тухай тэмдэглэж үлдээсэн байна. Тэр өдөр буюу 1008 оны 11 дүгээр сарын 1-нд Фүживара Мичинага хэмээх язгууртан ноёны охин Шёоко гүнж эзэн хаан Ичижёотой дэр нэгтгэн хатан суудалд суугаад хүсэн хүлээсэн нуган үрээ төрүүлж, бяцхан хун тайжийн 50 дахь өдрийн их баяр цэнгэлийг үүсгэн найрласан ба тэр найрын дундуур утга зохиолд дуртайгаараа ихэд алдартай ноён Фүживара но Кинтоо[1] тэргүүн бөөгнөрсөн олон хатад хүүхнүүдийн дундуур хэрэг болгон ирж “Анакашико коноватарини Вакамүрасаки яа” хэмээн асуусан байна. Энэ нь “Өршөөгөөрэй, энд Вакамүрасаки[2] ахайтан морилж байна уу” хэмээсэн утгатай. Өөрөөр хэлбэл “Вакамүрасакигийн тухай бичсэн Мүрасаки Шикибү гуай морилж байна уу” гэж асуусан байна. Найрын сархдад халамцсан хатад охидын дунд хэрэг болгон ирж тэднийг хөгжөөн баясгах санаатай, тэдний дунд ихэд дэлгэрэн “моодонд ороод байгаа” “Гэнжи моногатари” зохиолын зохиогчийг олж уулзаж хөгжилдөе гэсэн санаа ажээ. Мүрасаки Шикибү түүний хариуд “энэ хавьд Гэрэлт гэнжи хунтайж мэт сайхан залуу байхгүй байхад юу гэж Вакамүрасаки байх билээ” хэмээн хариу үг барьсан тухай мөнөөх өдрийн тэмдэглэлд тодорхой өгүүлсэн байдаг ажээ. Тэр явдлаас хойш 1000 жил өнгөрч энэ намар Япон оронд төдийгүй дэлхий дахинаа “Гэнжи моногатари” хэмээх их хөлгөн бүтээлийн 1000 жилийн ойг утга учиртай, ухаалагхан тэмдэглэж байна. Нэгэн мянган жилийн тэртээ бичигдэж, хааны ордныхныг чухамхүү байлдан дагуулах болсон нь түүхийн хуудаснаа нэгэнт тэмдэглэн үлдэж, түүнийг 1000 жилийн турш хадгалан өнөөгийн бидэнд бүтнээр нь өвлүүлсэн Япончуудад талархмаар байна. Их далайн ус мэт үнэт баялаг, хөрөнгө, алт мөнгө байвч юу үлдэх билээ, харин суут их бүтээл шив шинээрээ үлддэг юм байна. Дэлхий дахинаа ном зохиол, тэр дундаа утга уянгын хүүрнэл зохиол хараахан гараагүй үед 30 гаруйхан настай, манайхаар бол “ганц бие өрх толгойлсон” эмэгтэй дэлхийн анхны хүүрнэл зохиол, хайр сэтгэлийн уянгын роман бичсэн, түүнийг нь бүрэн бүтнээр нь сэвтүүлэлгүй хойч үедээ өвлүүлэн ирсэн энэ үйл явдлын 1000 жилийн ойг тэмдэглэхгүй бол чухам юуг тэмдэглэхсэн билээ. Ямато үгээр, хирагана үсгээр тэмдэглэн бичсэн энэ роман одоогийн бидний А-4 цаасаар бол даруй 2500 хуудас болох, 54 бүлэгтэй /нэгэн бүлгийг эзэн хааныг нойрсохын өмнө уншиж өгөхөд л 30-40 минут шаардагдах хэмжээний, биеэ даасан өгүүлэмжтэй, бие даасан өгүүллэг юм/. Зохиолын баатрууд нь гэхэд л эзэн хааны 4 үеийг багтаасан, 430 орчим хүн болох агуу том хэмжээний хүүрнэл зохиол юм. Мүрасаки Шикибү энэ том зохиолын санааг анх Чулуун уулын сүмд мөргөл үйлдээд Бива голын эрэг дээр 8 дугаар сарын 15-ны тэргэл сартай шөнийн үзэсгэлэнт саранг ажиж зогсохдоо анх олсон гэж тэмдэглэгдэн үлдсэн байдаг. Зохиолын гол баатар Гэрэлт Гэнжи эзэн хааны туйлгүй хайрын эзэн бага татвар эмээс төрсөн, “гэр нэвтлэм гэгээтэй” үзэсгэлэнт хунтайж бүлгээ. Төрөл бүрийн авъяас билэгтэйн дотор нэн ялангуяа бүсгүй хүний сэтгэлийг урхидан татах зүйрлэшгүй авъяастай хүн аж. Мүрасики Шикибү “Гэнжи моногатари” зохиолоо үндсэндээ нэгдүгээрт, Гэрэлт Гэнжийн мэндэлсэн үеэс эхлэн түүний биеэрээ туулсан эгэлгүй хайрын эзэдтэй учрах амьдралынх нь эхний хагасыг харуулсан 33 бөлөг, хоёрдугаарт, Ханхүүгийн туйлгүй эрхэмсэг амьдралын дотор хайр сэтгэлийн хувьгүй хагацал, амьдралынх нь сүүлийн жилүүдийн уйтгар, ганцаардлаар дүүрэн өнгөрүүлсэн үеийг зурагласан 8 бөлөг, гуравдугаарт, Гэрэлт Гэнжи бурхан болсны дараа Гэнжи хунтайжийн үр хүүхэд ач нарын хайрын түүхийг харуулсан 13 бөлөг болгон нягталж бичсэн бололтой. Энэ агуу бүтээл Японы үе үеийн эзэн хаадын ёс зүй, гоо зүй, бас улс төрийн хэрэгцээг хангаж ширээний ном нь байж иржээ. Ганц эмэгтэй ийм том бүтээлийг ганцаараа бичсэн байх учиргүй, эрэгтэйчүүдийн оролцоо заавал байх ёстой хэмээн жендерийн тэгш байдлыг хүсэмжлэх японы эрэгтэй судлаачдын “шүүрс алдалт” бишгүй бий гэдэг. Одоогоор Мүрасаки Шикибүгээс өөр зохиогчийн нэр тодроогүй байна. Бас монгол эмэгтэй биеэ даагаад орчуулчих санаа бас байна. Хүний гараар бүтсэн гэмээргүй энэ их бүтээлийн үнэ цэн нь хүний сэтгэлийн нарийн нандин зүйлийг гоо зүйн өндөр түвшинд бичиж, байгалийн үзэсгэлэн хийгээд хүний сэтгэлийн үзэсгэлэнг 1000 жилийн тэртээд гайхамшигтай зурагласан төдийгүй ерөөс тэр цагт, Хятадын соёлын нөлөө хүчтэй тэр ахуйд утга зохиол гэгч төр улсыг захирах, улс төрийн ёс жаягийг дүрслэн үзүүлэх зорилготой болохоос бус хүний сэтгэл, хүний явдал, хүний хайр сэтгэлийг өгүүлдэг зүйл биш байжээ. Энэхүү олон зууны хатуу уламжлалыг зөрчиж, утга зохиолын 1000 жилийн түүхэнд их тэсрэлт хийсэн, дэлхийн анхны хайрын роман гэдэгт түүний үнэ цэнэ оршдог ажээ. Өнгөрсөн 10 дугаар сарын 26-нд Токио хотод “Гэнжи моногатари-1000 жил-Олон улсын форум” ёслолын арга хэмжээ болж даян дэлхийн Гэнжи судлалын их бүл цугларав. Миний бие уг бүтээлийн орчуулагчийн хувьд оролцлоо. “Гэнжи моногатари” судлалаар Японд төдийгүй дэлхийд нэртэй Акияма Кэн /Токиогийн Их сургуулийн хүндэт профессор/, Хага Тоорү /Токиогийн Их сургуулийн хүндэт профессор/, Дональд Лоренц Киин /япон судлаач, Колмубийн Их сургуулийн хүндэт профессор/, Ии Харүки /Японы утга зохиол судлалын хүрээлэнгийн эх бичгийн төвийн захирал/ нар илтгэл тавьлаа. Манай Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Н.Энхбаяр тус хуралд илтгэл тавьсан Колумбийн Их сургуулийн хүндэт профессор Дональд Лоренц Киин гуайд талархлын захидлыг хүргүүлсэн билээ. Түүнийг нь миний бие гардуулж өгсөн юм. Уг захидалд “Японы соёл, утга зохиолын талаар бичиж нийтлүүлсэн Таны олон зохиол бүтээлээр дамжуулан миний бие бага залуу наснаасаа Японы соёлын баян тансаг, гайхамшгийг мэдэж авсан билээ. …Улс хоорондын найрамдалт харилцаа хөгжин цэцэглэхэд цаад орныхоо соёлыг сайн ойлгож мэдэх нь чухал. Таны бүтээлүүд Монгол-Япон хоёр орны хөгжилд багагүй хувь нэмэр оруулсныг тэмдэглэж, чин сэтгэлээсээ талархаж байгаагаа үүгээр илэрхийлж байна. Таныг тааламжтай цагтаа манай Монгол оронд зочлохыг уръя” хэмээн Япон соёл, утга зохиол, тэр дундаа “Гэнжи моногатари” судлалын амьд домог болсон хүнд хүндэтгэлээ илэрхийлэхийн ялдамд монголчууд дэлхийн соёлоос тэр дундаа дэлхийн сонгодог бүтээлээс хоцроогүй гэдгээ мэдрүүлээд авсан билээ. Энэ үйл явдлыг Японы хамгийн олон уншигчтай Никкей сонин шүүрэн авч “Гэнжи моногатари-1000 жилийн арга хэмжээний баярын өдрийн дугаартаа буюу 2008 оны 11 дүгээр сарын 1-ний өдрийн дугаартаа “Монгол Улс энэ жил “Дэлхийн сонгодог бүтээлийн 50 боть”-ийг эмхлэн орчуулж хэвлүүлэх их ажлыг үүсгэн эхлүүлээд байгаа ба түүндээ манай Японы “Гэнжи моногатари” бүтээлийг Ерөнхийлөгч нь өөрөө сонгосон учир шалтгаан нь Д.Киин профессорын англи хэл дээр бичсэн япон судлалын бүтээлүүдээс эхтэй бололтой” гэж бичсэн байлаа. Үнэхээр тийм юм. 20-р зуун гарсаар уг бүтээл англи, франц, герман, швед, хятад, орос, солонгос, чех гээд дэлхийн 30 шахам хэлээр орчуулагдсан, одоо украин, монгол хэл дээр орчуулагдаж байна. Миний бие энэ эрхэмсэг бүтээлийг их зориг гарган барьж авсан бөгөөд Японд нэр алдартай Танизаки Жюүн Ичиро(1886-1965), Ёсано Акико(1878-1942) нарын орчин цагийн япон хэлэнд хөрвүүлсэн эхийг сонгож авсан юм. Сонгодог зохиол гэхээр энүүхэн нэг хоёр зуун жилийн дотор бичигдсэн Шекспир, Гете, Гоголь, Чехов, Достоевский, Сервантес, Дидро гээд европ, орос барууны орнуудын зохиолчид голдуу санаанд буудаг.Тэгвэл 1000 жилийн өмнө бичигдсэн, Мянганы суутын үзэглэсэн /1965 онд ЮНЕСКО дэлхийн суут хүмүүсийн жагсаалтад Мүрасаки Шикибүг багтаасан ба, АНУ-ын “Life” сэтгүүлийн 1997 оны 10 дугаар сарын тусгай дугаарт “энэ мянганд дэлхийг өөрчилсөн 100 үйл явдлын 83-т “Мүрасаки Шикибү “Гэнжи моногатари” хэмээх дэлхийн анхны роман бичсэний төлөө” хэмээн оруулсан байдаг/ энэ их бүтээлийн эхний ботийг төрөлх япон хэлнээс нь буулгасан монгол орчуулгаар унших цаг холгүй байна. Симпозиумын төгсгөлд Хага Тоорү профессор Монгол Улсын Ерөнхийлөгчид талархлаа илэрхийлж буйг минь дамжуулаарай гээд “Монголчууд манай сүмогийн ертөнцийг аль хэдийн эзлэн авсан. Одоо япон соёлын оргил руу маань мацаж эхэллээ. Үнэхээр талархаж байна” гэсэн юм. Симпозиумын дараа миний бие Ёокохама хотын Сакүрагичод байх “Гэнжи моногатари” ертөнцөд ороод явчих мэт санагдлаа. Дэлгэж тавьсан үзүүлэн дотор эх зохиолоос нь авахуулаад 1000 жилийн дотор хуулан бичсэн хуулбарууд, эх зургууд, Мүрасаки Шикибүгийн хөргүүд, шашдирыг хадгалдаг авдарууд хүртэл үе үеээрээ байх ажээ.Суурин соёл иргэншилтэй улс гэдэг нүүдэлчин биднээс ялгаатай нь дайн дажин, гал түймэр, газар хөдлөлт, цүнами ер ямар ч аюул ослоос үндэснийхээ соёл, өв санг хадгалаад аваад гардаг“инстинкттэй”, чадалтай улс ажээ. Үнэхээр бахархаад ханашгүй. Ганган дэгжин эмээ, өвөө нар нүднийхээ шилийг хамар дээрээ тохоод ёстой “хужирсаж” явахыг харлаа. Ахлах сургуулийн охид хөвгүүдээс авахуулаад цэцэрлэгийн жаалууд хүртэл жагсаалаараа үзэж явахыг хараад бид ийм агуу өвтэй, үүнийгээ цааш нь авч явна гэх омог бардам үгс нүүрэн дээр нь бичээстэй байхыг олж харлаа. Мянганы суутын нутагт налгар сайхан намар болж байна. Миний бие Ёокохамагийн үзэсгэлэнгийн танхимаас гараад Ёокохамагийн боомт дээр байх “Ямашита цэцэрлэг”-т очиж их далайн давалгаа, их соёлын давалгаа аль алиныг нь нүдээр харж, сэтгэлээ баясган дотны эгч Койбүчи Кэйкотойгоо хуучлан суулаа. Далайн давалгаа харж, оюутан ахуй цагаа дурсаж “Blue Light Yokohama” хэмээн амандаа аялаж суухад минь хүртэл” Гэнжи моногатари” тархи толгойноос салж өгөхгүй байсан юм.Бид ч бас “Монголын нууц товчоо”-той үлдсэн улс шүү гэж бодохоор сэтгэл баахан тэнийнэ.Түүний маань эх ингээд хадгалагдаад үлдсэн бол хэмээн харуусах сэтгэл хар аяндаа төрж байна. Монголдоо буцаж ирээд телевизээ асаахад мөнөөх Дональд Киин гуайд Японы эзэн хаан Япон төрийн хамгийн хүндэтгэлтэй шагнал болох “Соёлын одон” гардуулж байгааг NHK-ээр харууллаа.Энэ жил Нобелийн шагнал хүртсэн дэлхийн хүчирхэг Япон эрдэмтдийн дунд мань өвгөн торойж зогсоно. Шагнал хийгээд талархал хоёр чухам л нүдээ олжээ.[1] Фүживара овгийн язгууртан, Хэйаны дунд үеийн шүлэгч, дууч, урлаг судлаач хүн байжээ.966-1041оны үед амьдарч байсан гэж үздэг. [1] Вакамүрасаки –“Гэнжи моногатари” зохиолын гол баатрын нэг, Гэнжи хунтайжийн дурлалт бүсгүйн нэр. Сэтгэгдэл үлдээх { Сүүлийн хуудас } { 1 -р хуудас Нийт хуудасны тоо: 52 } { Дараагийн хуудас } |
Миний тухай: Товч танилцуулга Бичлэгийн сан Зургийн цомог Миний сонирхолЯпон орны тухайЯпон хүмүүс Миний хийсэн орчуулга Сонирхолтой ном Гадаад харилцаа Дээд боловсрол Өөрийгөө хөгжүүлье Эрүүл мэнд Сүүлийн бичлэгүүдМянганы суутын нутгаарГэнжийн дуулал. 3-р хэсэг. Гэнжийн дуулал. 2-р хэсэг. Гэнжийн дуулал. 1-р хэсэг. Мэргэшсэн мэргэжлийн боловсролтой Швейцарь орон Орос-японы дайны үеийн тагнуулч бас нэгэн “Зорге”-гийн тухайд Бушийн Олон нийттэй харилцах стратегийн далдын хар малгай Улс төрийн онигоонууд Япон-монгол улсад дипломат харилцаа тогтоосон үеийн тухай дурсамж Үүргийн тухай Найзууд |
